Tajmilt i Igui Djamal,Taggwa (témoignage)
Tajmilt i Igui Djamal,Taggwa (témoignage) 12292
Tajmilt i nezmer ad nerr i umedyaz-a i yemmuten mezzi, yeǧǧa-d taǧǧalt d snat yessi-s d timecṭuḥin, yiwet teqqar deg uɣerbaz amezwaru tayed deg ulemmas, d tiɣin n yiwen n udlis “Ɣas”.
«Ɣas !» d azwel n ummud n tmedyazt i d-yeffɣen ussan-a n yunyu 2009 n umedyaz Djamal Iggui i ɣ-yeǧǧan deg wayyur n ṭuber aseggas 2008. D tizrigin « TIRA » i-d-isufɣen adlis-a. Ɣur-s yiwet n tɣara igerrzen, ama d tidlit-is anda i-d-iban yisem n umaru d ameqqran (d yiwen n ubrid n tririt n tejmilt) ama d lkaɣeḍ-is. Ula d uṭṭun n usebter ur iris ara anda akken i nuɣ tanumi, dagi yura deg tlemmast n usebter tama tayeffust.
Djamal iruḥ, awal-is s teqbaylit, yeqqim-d deffir-s. Tal tikelt ara nɣer yiwen seg yisefra-ines ad t-id-nemmekti ɣas ma necfa fell-as.
D yiwen n uqcic ur teqal ara ddunit, tuǧew-as-d urfan mebla cceḥa. Tefka-t-id d ameɛdur yerna yuɣ-itent deg tezmert-is. Anect-a icreḍ-it kra tekka tudert-is. D ayen i t-yerran yettḥulfu am…umedyaz. Dɣa yuɣal yettaru isefra s tutlayt n yemma-s, mačči s tin yesɣaray (tagnizit) neɣ s tid yessen ad tent-immeslay (taɛrabt d tefransist). Gar-asent yefren taqbaylit.
Ddunit tewwet-it netta yerra-as tiɣrit s usefru, ur as-yeǧǧi kra. Yenna-as s tfenṭazit:“Ɣas tefkiḍ-iyi-d d aɛiban, ɣas tazmert ulac, ɣas ifent-iyi tizziwin-iw, ɣas d asawen i iyi-d-immugren kra kkan wussan-iw, ɣas ctaqeɣ cwiṭ n luḍa ara yesgunfun iɣsan-iw…maca urǧin kniɣ, dima yezga lqedd-iw yezdi, dima d amennuɣ d tudert i iyi-yesserwan timerẓuga, qqimeɣ beddeɣ almi d nnehta-w taneggarut”.
Tajmilt i Igui Djamal,Taggwa (témoignage) 1-445
Akka i d Djamal, akka i yedder, akka i d-irebba snat n tsedwin i d-yeǧǧa: yessi-s, Dihya d Tilelli i izemren ad ttawint iqerray-nsent deg yigenni.
Ala amaɛdur i yessawḍen ad yaru tamedyazt am ta. Kra n wawal teǧǧa tafat neɣ yebḍan d tmendit neɣ yemseddaɛen d temlel neɣ ur nezdi d usirem ad t-tafeḍ deg usefru n Djamal. Yura diɣ isefra n temḥaddit. Yeqqar-as Tamaziɣt d tameɛdurt am nekk, ilaq ad tekker, ad tbedd, ad tuɣal akken tella. Lmut n uɣewwaɣ Lwennas teǧǧa-as-d ccama. Iɣaḍ-it lḥal nezzeh, leḥzen yeḥzen nnan-t-id yisefra-s.
Djamal d win iḥemmlen taqbaylit nnig llazem. Assen i d-tlul BRTV, tiliẓri tamezwarut n tmaziɣt, tewwet deg wul-is tmeɣra. Send tiliẓri-a tella rradyu BRTV. Deg wahil-ines, tasgilt n tmedyazt, “tamedyazt war tilas” i d-isissin Muḥend n Tferka, d tin i nefren Djamal d nekk. Nuzen-as acḥal d asefru. Muḥend yeqqar-iten-id. Tadwilt-a tuɣal d yiwen n ugraw n yimedyazen. Ma bedreɣ-d kra deg-sen, llan: Igi Ǧamal, Buɛlam Messusi, Ǧamila n Tferka, Ǧamal Ḥemri, Ǧamal At Wdiɛ, Tsekkurt n Jerjer, Malek Ḥud, atg.
Deg useggas 2000, tiliẓri BRTV tewweḍ ɣer yal axxam n tmurt n Leqbayel d tmura-nniḍen.
Djamal d neKk imi nezga d imeddukal imenza n tesgilt “Tamedyazt war tilas”, amekfadu-ines Muḥend n Tferka yusa-d seg Fransa ɣer tmurt deg useggas 2001, iɛreḍ-aɣ nekkni d Tsekkurt n Jerjer s axxam-is nečča-d imensi. S wanect-a Muḥend yebɣa ad ɣ-isnemmer imi ncebbeḥ tadwilt-is. Nekkni diɣen nebɣa ad s-nerr areṭṭal-is. Nekker nuɣ-d seg ssuq n Tazmalt yiwet n tmehrazt n usɣar. Yal yiwen deg-neɣ isuneɣ akken yebɣa yiwet n tama n tmehrazt-nni, nura diɣ fell-as sin n yisefra imecṭaḥ: “Tilelli “ n Djamal ma d “Tidet” inu. Ma yella ɣef uzduz nura merra ismawen n yimedyazen n tedwilt-nni. Muḥend n Tferka yerra tamehrazt iɣef d-wwiɣ awal, yis-s i d-tkeččem tesgilt “Tamedyazt war tilas”. Ad d-tban deg ugdil (écran) tettezzi, mi ara teḥbes tuzzya-ines kra n yisekkilen keččmen d aserbabuɛ ɣer daxel-is. Azduz-is imiren ad ten-yeddez s 12 n tyitiwin. Taggara, isekkilen-nni teffɣen-d s tikli iseggmen wa deffir wa, ttaken-d aḍris n usefru-a:
Tajmilt i Igui Djamal,Taggwa (témoignage) 1-1979
Tamehrazt
Tamehrazt yeddzen awal
Tenǧǧer-d seg ubawal
Tefka-d acḥal d asefru.
Deg tsekla la tettnawal
Deg yiḍ neɣ deg uzal
Azduz-is ur iɛeggu
Tamaziɣt-nneɣ tuklal
Ad s-nettarra azal
Alma teɣḍel azaglu.
Malek HOUD
Ifukk leɛtab ɣef tikkelt
Tarwiḥt tura ad testeɛfu
Ddunit ur neswi tibṣelt
Terɣa tugar asafu
Tewwet-iyi mebla tazgelt
Yeggra-d nnefs yettcuffu
Terra-iyi ddaw n temdelt
Ɣer yiḍes aneggaru
I iyi-iɣaḍen d yessi
Yekfa usiwel “A baba-inu”
Am Dihya am Tlelli.
S usɛukkez i bdiγ ddunit
Immuger-iyi-d usawen
Tuččit-inu d lḥentit
Leǧwaz-iw d ikeddaren
Tudert yuysen tameddit
D lḥeqq i iyi-d-iṣaḥen
Kra i bɣiɣ nettat tugi-t
Tger-iyi deg (yi)ɛewwiqen
Ur ttrumt ara a yessi
D yemma-tkent i geɛzizen
A Dihya a tilelli.
D aselmad neγ d amedyaz
Yettmeslay s tfenṭazit
Ɣef yiḍarren d uɛekkaz
Yuǧǧew-d acḥal d tawaγit
Netta amzuni d lbaz
Yuffgen nnig n ddunit
Tafekka-s tekrez-itt d akraz
S tuffra yettnazaɛ, tedri-t
Yefreḥ mi d-yesɛa dderya
Nettat diɣenni tḥemmel-it
Am Tilelli am Dihya.
Tajmilt i Igui Djamal,Taggwa (témoignage) 1--915
Malek HOUD