Alqaḍ n uzemmur
Alqaḍ n uzemmur 11214
. D irgazen i yettalin ɣef tzemmrin ma d tilawin ẓẓewrent deg ulqaḍ n uzemmur n leqwaɛi.
Aḍris-a d tukkist seg tullist « Tadukli » neɣ « tiwizi » n ummud n tullisin « Timsirin n yiḍ ». D aḍris asegzan, yeqqar-d amek i leqḍen Leqbayel azemmur-nsen. Ixeddim d ixeddim maca ssnen amek ara t-rren d urar neɣ d tamaɣra…
Zerrin wussan d wayyuren, Leqbayel msakit ttnaɣen d lehmum n ddunit, tudert ur tettqili ara, tuɛer nezzeh, maca akken i qqaren: ittak Rebbi lhem i win i s-izemren.
Anebdu d win iɛeddan, tiẓurin d tbexsisin quccent, legruri n lexrif bdant-d, ifellaḥen ttheggin iman-nsen ad kerzen tamurt-nsen am yal aseggas.
Deg taggara n tmenzut akken qqaren i lexrif watmaten-nneɣ Icawiyen, imetti taqbaylit s umata tebges iman-is ɣer ulqaḍ n uzemmur. Aɣrum neɣ seksu ur nedhin ara s zzit n uzemmur mačči d učči. Tikkelt-a azemmur yurew ma d ilindi ulac maḍi. Akka i d-qqaren yimɣaren: Aseggas azemmur yettarew, aseggas-nniḍen xaṭi.
Alqaḍ n uzemmur d aɣbel n twacult merra, seg lṭufan i ggaren yimawlan-is daxel n teqfact, ttɛelliqen-tt ɣer ufurek n tzemmurt amzun d dduḥ ɣer umɣar yetterjujuyen ddaw n useklu mi ara iɛeddi ad icumm.
Alqaḍ n uzemmur 1-2785
Azemmur-nni ha-t-an ires d tirect deg ufrag n lemɛinesra.
Tawacult tettnekkar-d zik, tettawi abrid n yiɣewdan am twaculin-nniḍen. Asemmiḍ n tnezzayt tikwal igezzem ifassen, allalen n yixeddim.
Imelqaḍen n uzemmur mi ara awḍen s ayla-nsen ssiɣiyen times akken ad ẓẓiẓnen acku yenɣa-ten fuccil d qajjar. Mi ara ten-iɛeddi uqraḥ-nni n usemmiḍ ad d-ssun icellafen ddaw n tzemmurt. D irgazen i yettalin ɣef tzemmrin akken ad d-ccerwen iɛeqqayen n uzemmur ɣer daxel n ucerraɛ neɣ ɣer yicellafen-nni i d-ssan, ma d tilawin ẓẓewrent deg ulqaḍ n uzemmur n leqwaɛi. Azemmur ma yurew ulac am ucraw-is, ma d kra kan n yiɛeqqayen i yettilin deg tseṭṭa, dɣa nzewwi-ten-id s umextaf.
Amɣar, d netta i bab n wayla amezwaru, ma mazal ɣur-s cwiṭ n tezmart ur isserkad ara iman-is, ha-t-an da iferres, ha-t-an dihin ileqqem iẓebbjan. Arrac xeddmen-tent akk, ttɛiwinen tilawin deg ulqad n leqwawi, kessen lmal neɣ ttandin tixeftin d tqellaɛin i yimerga d yiẓerẓar.Icellafen mi ara ččaren, ttarran azemmur-nni ɣer yiwen, akken i yeshel ufran-is, yeɛni tukksa n yiferrawen d yikeccaḍen. Azemmur yettwafernen ssurugen-t ɣer teqfacin simira ad t-rren s akurbu. Akurbu ma yeččur yettɛebbi-t uqyul qer lemɛinesra i d-iqerben. Tikwal, ilemẓiyen ssawaḍen alamma d kradet n ttɛbegat deg yiwen n wass. Tameddit, send ad yeɣli yiṭij, ttuɣalen-d yimelqaḍen s axxam, ttaǧǧan-n din icellafen d yisellumen, alamma ifukk uzemmur i ten-id-jemmɛen s axxam.
Alqaḍ n uzemmur 1-2786
.. Arrac ttandin tixeftin
D tarrawt n uzemmur i yessiɣzzifen neɣ i yessiwzzilen akud n ulqaḍ-is. Imlan (10) n uzemmur ma walan yella lxir neccden-d iwaziwen ara ten-iɛiwnen. Iɣewdan merra rekmen seg leɛyaḍ d ccna, ad as-tiniḍ d tameɣra.Tikwal ma yella kra n yimelqaḍen fkan cwiṭ n lwi ɣef ulqaḍ, ur yettɛedday ara uzaylal ɣef yimawlan n uzemmur, ssekayen-ten-id s ccna-a:
Ay imelqaḍen
Rebbi ad ken-ihenni
Rnut-aɣ-d tirni
Alamma d agni.
Tarbaɛt-nni i yettwaqesden ad d-terr s ccna-nniḍen i tmezwarut:
Tekkat lgerra
Tekkat ɣef yinujal
A wid izeggin
Lqahwa d ufenǧal
D izen i ceyyɛen i bab n wayla ad d-iheggi lqahwa akken ad d-akin ma yebga ad ɛejlen deg ulqaḍ n uzemmur. Ma yella wwḍen ɣer lebgi-nsen,
Lqahwa-nni swan-tt ccna ara isel wumli d wa:
Tekkat lgerra
Tekkat ɣef uzezzu
A bab n uḥriq
Laɛyun n ufalku
Akka i ttɛeddayen wussan n uzemmur. Taggara n ulqaḍ-is tewweḍ-d.
Alqaḍ n uzemmur 1--1361
Amruj, taxfet yeṭṭfen εeẓẓi
Azemmur-nni ha-t-an ires d tirect deg ufrag n lemɛinesra. Mi ara d-taweḍ nnuba-s sɛeddayen-t ger yiguraf n tessirt ad d-iẓed, yettuɣal-d d zzit. Zzit n uzemmur d yiwen n usafar yettaken acbi ɣer uraɣ, d yiwen n ufaris ur nxeṭṭu ara učči n Uqbayli. Zzit dehnen yis-s, ttarran-t deg tal tagella, d ddwa n tussut diɣen. Win yeččan ssem, sswayen-as zzit n uzemmur itejji.
Ass amezwaru mi ara d-yaweḍ zzit n useggas, tilawin ttnawalent-d tiɣrifin neɣ tisfenǧtin, tuččit s tawant, zzit yugar ulac acuḥu.
Irden d temẓin ččuren ikufan, tazart deg teylutin ala nettat ma d zzit ha-t-an deg sin n yicbuyla itekkan deg yiwet n teɣmart n uxxam n lexzin. Axxam n Dda Meqqran ur ixuṣṣ ara, yerbeḥ.
Tasemhuyt n tegrest tɛedda, terna tin n tefsut, bdan wussan imenza n unebdu. Dda Meqqran yexdem yiwet n tmeɣra ara yeqqimen deg umezruy n taddart n Tɣalaḍt, yiwen ur-tt-itettu. Yewwi-d tislit i umenzu-ines Yidir, terkeb-d ɣef userdun amellal, telsa-d abernus diɣen d amellal akken ad imlulen wussan-is d wid n urgaz-is. Tewweḍ-d ɣer umnar n tewwurt n uxxam-is amaynut, tdegger urawen n waman d lfal i jemɛen warrac d teqcicin, tekcem s axxam n Yidir teṭṭef tasga. Tameddit n wass tiwaculin merra n taddart ttwaɛerḍent-d ad ččent seksu d uksum.
Alqaḍ n uzemmur 1--1362
…. Tislit terkeb-d ɣef wayis
Qasi, Mḥend, Leḥlu, Caɛban d yimeddukal n Yidir ussan-d d tirni ad s-srebḥen tissulya-ines (11). Tilawin kkatent urar, ceṭṭḥent, sbuɣurent deg ufrag n lḥara ma d irgazen deg ṭṭerha ḥman-tt s lbarud d yiḍebbalen. Tameɣra tɛedda deg lisser, tewwi-d ala tumert (12) i Dda Meqqran d twaculti-s. Azekka-nni yal yiwen yuɣal ɣer wayen yennum ixeddem-it.
Akkagi i tettidir tmetti taqbaylit zik, ma d tudert n tura, akken yeqqar Ccix Muḥend U Lḥusin: “Wa iɛab (ɛeggben-t), wa iɣab (nfan-t), wa yedda d yimejdab (ɛelfen-t)”, ta d taqṣiḍt-nniḍen…neɣ d tullist-nniḍen.